Dit najaar hield CED EMN zijn jaarlijkse Masterclass aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Deze masterclasses zijn bedoeld om kennis te delen met de branche, maar schade-experts kunnen hier ook punten ‘verdienen’ in het kader van hun permanente educatie en NIVRE-registratie. Het onderwerp van de Masterclass was ‘hot’. Onder de titel ‘Energietransitie, uitdaging of (schade)last?’ kwamen allerlei aspecten van de energietransitie aan bod met de mogelijke gevolgen daarvan voor de schadebranche. Behalve verschillende experts van EMN zelf, was ook Robert Aerts aanwezig. Als Strategisch Adviseur Energietransitie bij Enexis deelt hij hieronder ‘in een nutshell’ wat tijdens deze Masterclass is gepasseerd.
Enexis is (naast Stedin, Liander en Tennet) een van de grote netwerkbeheerders in Nederland, vooral werkzaam in het oosten en zuiden van Nederland. Als Strategisch Adviseur Energietransitie komt Robert Aerts bij gemeenten, provincies en werkgeversorganisaties. ‘Want de energietransitie doe je samen’, is zijn devies.
Van 2- naar 4-baansweg
‘Vergelijk het huidige elektriciteitsnetwerk met een 2-baansweg,’ steekt Aerts van wal. ‘Dan moeten we samen met Tennet in 6 tot 10 jaar uitbreiden naar een 4-baansweg. Dat is vergelijkbaar met wat we de afgelopen 95 jaar hebben gerealiseerd.’ Die uitbreiding is hoogstnoodzakelijk. Aerts: ‘We gaan in Nederland van het gas af; ook de industrie maakt deze omslag. Dat leidt tot een verdrie- of verviervoudiging van het elektriciteitsgebruik. We hebben daardoor enerzijds te maken met steeds meer apparaten die elektriciteit in het elektriciteitsnetwerk afnemen: laadpunten logistiek en voor elektrische auto’s, elektrische fietsen, elektrisch koken, warmtepompen en door de verduurzaming in de industrie. En aan de andere kant hebben we steeds meer punten die aan het elektriciteitsnetwerk leveren, door duurzame energieopwekking via wind en zon. Op dit moment is het elektriciteitsnetwerk zo vol dat we het terug leveren van energie al niet meer aan kunnen. Daarnaast bestaat er ook krapte bij de afname, zodat we nieuwe bedrijven niet altijd meer kunnen aansluiten op het net. Die situatie mag natuurlijk niet te lang duren, want dat levert grote economische schade op.’
'Op dit moment is het elektriciteitsnetwerk zo vol dat we het terug leveren van energie al niet meer aan kunnen.'
Aantal reële risico’s
De energietransitie is weliswaar in volle gang, maar dat is niet zonder risico’s. Tijdens de EMN Masterclass kwamen er verschillende categorieën schades voorbij, waarmee de branche de komende jaren te maken kan krijgen. De experts van EMN konden met aansprekende praktijkgevallen laten zien hoe reëel deze risico’s al zijn. Aerts belicht ze kort: het risico op graafschades, op cyberschade en de risico’s op een nieuw soort brandschades.
Toenemend aantal graafschades
Aerts: ‘Er moeten veel infrastructurele werkzaamheden worden verricht. Nieuwe kabels moeten in de grond, oude kabels moeten eruit en straks moet ook het oude gasnetwerk eruit op plaatsen waar een warmtenet komt. Binnen de bebouwde kom en in de binnensteden is dit een complex verhaal. Er ligt immers een enorme hoeveelheid kabels en leidingen in de grond. Dit kan gemakkelijk tot schades lijden. Bijvoorbeeld omdat niet precies gedocumenteerd is hoe en waar oude kabels en leidingen liggen, of door tijdsdruk. Je ziet het aantal schadegevallen nu al toenemen, terwijl het grote werk nog moet beginnen.’
'Veel schades aan energiesystemen worden veroorzaakt door constructiefouten of foutieve montage.'
Cyberveiligheid als aandachtspunt
Schade door cybercriminaliteit lijkt niet voor de hand te liggen: een kabel in de grond kun je immers niet hacken? Maar Aerts legt uit: ‘De capaciteit van het elektriciteitsnetwerk wordt niet optimaal benut. ’s Avonds tussen 17.00 uur en 19.00 uur is het druk, maar ’s ochtends om 11.00 uur bijvoorbeeld niet. Je wilt het liefst de capaciteit van het netwerk evenredig spreiden over de dag, zodat er meer gebruik van gemaakt kan worden. Flexibiliseren noemen we dat, of ‘congestiemanagement’. We zien de ontwikkeling dat er in de toekomst een digitaal ‘smart grid’ om het elektriciteitsnetwerk heen komt waarover we data kunnen versturen. Dat is natuurlijk wel kwetsbaarder, en we zullen alles moeten doen om dat veilig te houden.’
Brandschades en ‘experimenteer-risico’s’
Als laatste gaat het om nieuwe brandschades. Bekend zijn de schades aan zonnepaneel-systemen (PV-installaties) en andere energiesystemen. Steeds meer bedrijven en particulieren investeren hierin. De experts van EMN constateren dat veel schades aan zulke systemen veroorzaakt worden door constructiefouten of foutieve montage, en dat dit aantal dus zal toenemen. ‘Bovendien komen er steeds meer assets bij in het energienetwerk’, benoemt Aerts. ‘Denk aan al die thuis- en buurtaccu’s en batterijen om de overcapaciteit van zelf opgewekte energie op te slaan, en om de leveringszekerheid en pieken in het energienetwerk op te vangen. Allemaal punten die een zeker brandgevaar in zich hebben.’ Als laatste noemt Aerts de schades die kunnen ontstaan door verdere ontwikkeling. ‘Waterstof is een energiedrager die steeds meer beschikbaar komt,’ zegt hij. ‘Maar daarmee zal dan geëxperimenteerd moeten worden; risico’s daarvan moeten in kaart gebracht worden.’
'Een digitaal ‘smart grid’ om het elektriciteitsnetwerk heen waarover we data kunnen versturen, is wel kwetsbaarder'
Proactief ontwikkelingen volgen
Gaat de energietransitie snel genoeg? Voor Aerts is dit een ‘enerzijds-anderzijds’-vraag. ‘Gezien de stijgende gasprijzen en wachttijden op het elektriciteitsnet, zou je zeggen: nee niet snel genoeg. Maar we gaan al snel, en mensen moeten ook mee kunnen komen. Bovendien moeten we de risico’s weten te beheersen.’ In aansluiting daarop geeft hij 2 tips voor verzekeraars en schadebehandelaren: wees proactief en volg de ontwikkelingen. ‘Er is veel voorlichting over waar welke infrastructurele werkzaamheden plaatsvinden. Probeer daarop in te spelen. Hoe minder schades en hoe sneller ze verholpen zijn, des te sneller wij verder kunnen. En probeer de energie-ontwikkelingen te volgen. Hoe gaat het verder? Komt er toch kernenergie? Gaan we over op waterstof? Wat doen politiek en publieke opinie als er nare incidenten gebeuren met zware accu’s? Al dit soort ontwikkelingen zullen uiteindelijk van invloed zijn op de schadeportefeuilles.’